Linggo, Setyembre 5, 2010

[maria baleriz liwanag] sa pagpanaw ng makata*

Walang komento:







sa alab ng digma

hindi naiwasan

nahagip na animo punglo

ng isang karamdaman

unti unti ay ginupo

ng sakit at mga sandaling

di na namalayan

hagibis ang paglipas

nahimlay kapagdaka

sa banig ng karamdaman

at nadinig ay agunyas

sa buong kalawakan

at tila isang kathang isip

itinulot nitong nagdadalamhating langit

sa saliw ng agunyas

nakipagsayaw ang mga hinagpis

hudyat ng pagpanaw

nitong makatang mandirigma

na pinagsilbi ang pluma

ang tinta't dugo sa paglaya

may kamatayan ang bawat makata ng bayan.

subalit kagaya ng isang phoenix,

sisilang ito muli't muli

sa alab ng paglaya.

sa ibang panahon

sa iba't-ibang larangan

kung saan naroon

ang kawalang kalayaan...


*hindi ko alam na higit pang magiging mahalaga ang tulang ito sa akin. inaalay ko sa iyo itong likha at sa maraming iba pang makatang pumanaw na sa pakikibaka para sa paglaya. hindi ka namin malilimot ka alexander martin remollino!



Image by FlamingText.com

Martes, Agosto 10, 2010

[piping walang kamay] makupad

Walang komento:















isang taon na ang nagdaan simula ng pumanaw
si dating pangulong cory
bandang ala singko ng madaling araw

agosto na pala
ganito talaga kabagal ang hustisya

ilang buwan na ang dumiga
siyam na buwan na yata silang nakawala
pero hanggang ngayon di pa
nakukulong ang may sala
sa masaker sa maguindanao
hanggang ngayon walang hustisyang matanaw
ang mga pamilya ng mga biktima

ang apatnapu't tatlong manggagawang pangkalusugan
anim na buwan na sa piitan
nakapanganak na't lahat si judilyn
hindi pa din paglaya ang naaangkin
mga manggagawang walang kasalanan
kung hindi ang maglingkod sa mamamayan
libreng serbisyo ang inilalapit
subalit sa malamig na piitan sila sumapit

makupad talaga ang hustisya
makupad
kasing kupad ng mga nagpapatupad nito.
kasing kupad ng mga nasa gobyerno.

sa mayaman may baluting tangan
hindi basta basta mapaparusahan
sa mahirap kay bilis sa piitan
inaakusahan pa lamang sa kasalanan
nasa loob na ng kulungan

at dito ko tuloy madalas maisip ang mga katagang:

"aanhin pa ang damo
kung patay na ang kabayo?"

Image by FlamingText.com

Sabado, Agosto 7, 2010

[salin] panulaan*

Walang komento:



At ito ay sa edad na iyon ... dumating ang panulaan sa paghahanap ng akin.
Hindi ko batid,
Hindi ko batid kung saan ito galing, mula sa taglamig o sa ilog.
Hindi ko batid paano o kalian,
Hindi, hindi sila mga tinig,
sila ay hindi mga salita, ni katahimikan,
datapuwat mula sa isang daan kung saan ako ipinatawag,
Mula sa mga sanga ng karimlan
Biglangbigla mula sa mga iba,
Mula sa mararahas na apoy o malumbay na pagbabalik,
Naroon akong walang mukha
At ako’y kanyang hinipo.
Hindi ko alam ang sasabihin,
Ang aking bibig ay walang daan para sa mga pangalan
Ang akingmga mata ay nabulagan,
At may kung anong nagsimula sa aking kaluluwa,
Lagnat o nalimot na mga pakpak,
At lumikha ako ng sariling daan,
Inunawa ko ang apoy na iyon
At aking isinulat ang nahihilong linya
Hilo, walang laman, puro walang kabuluhan
Puro karunungan
Ng isang nilalang na ang alam ay wala,
At bigla nakita ko ang pagbukas ng langit
At mga bukas na planeta, mga taniman na pumipintig,
butas-butas na anino, tadtad ng mga palaso,
mga bulaklak at apoy,
ang gabing liku-liko, ang sansinukob.
At ako, katiting na nilalang,
Lango sa matinding kahungkagang kumikinang,
Pagkakahawig, misteryoso ang imahe,
Naramdaman ko na bahagi ng kailaliman ang sarili
Umiikot ako kasama ng mga bituin
Ang puso’y nabasag sa nakabukas na himpapawid.


*salin ng tulang 'poetry' ni pablo neruda.
+ang larawan ay mula sa museflash

Image by FlamingText.com

[pablo neruda] poetry

Walang komento:

Poetry

Pablo neruda

And it was at that age...Poetry arrived in search of me.
I don΄t know,
I don΄t know where it came from, from winter or a river.
I don΄t know how or when,
no, they were not voices,
they were not words, nor silence,
but from a street I was summoned,
from the branches of night,
abruptly from the others,
among violent fires or returning alone,
there I was without a face
and it touched me.

I did not know what to say,
my mouth had no way with names
my eyes were blind,
and something started in my soul,
fever or forgotten wings,
and I made my own way,
deciphering that fire
and I wrote the first faint line,
faint, without substance, pure nonsense,
pure wisdom
of someone who knows nothing,
and suddenly I saw the heavens unfastened
and open planets, palpitating plantations,
shadow perforated, riddled with arrows,
fire and flowers,
the winding night, the universe.

And I, infinitesimal being,
drunk with the great starry void,
likeness, image of mystery,
I felt myself a pure part of the abyss.
I wheeled with the stars;
my heart broke loose on the open sky.


Image by FlamingText.com

Biyernes, Agosto 6, 2010

[maria baleriz liwanag] sa pagpanaw ng makata

Walang komento:

















sa alab ng digma
hindi naiwasan
nahagip na animo punglo
ng isang karamdaman

unti unti ay ginupo
ng sakit at mga sandaling
di na namalayan
hagibis ang paglipas

nahimlay kapagdaka
sa banig ng karamdaman
at nadinig ay agunyas
sa buong kalawakan

at tila isang kathang isip
itinulot nitong nagdadalamhating langit
sa saliw ng agunyas
nakipagsayaw ang mga hinagpis

nadinig ang hudyat ng pagkawala
nitong tinatanging makata ng digma
na pinagsilbi ang pluma
ang tinta't dugo sa paglaya

may kamatayan ang bawat makata ng bayan.
subalit kagaya ng isang phoenix,
sisilang ito muli't muli
sa alab ng paglaya.

sa ibang panahon
sa iba't-ibang larangan
kung saan naroon
ang kawalang kalayaan...

Image by FlamingText.com

*ang larawan ay mula sa ophelia

Huwebes, Agosto 5, 2010

[salin] isang akda ni karl marx

Walang komento:
mula sa aklat ng mga awit kay jenny*
I
mga salita — mga kabulaanan, mga humpak na anino, walang hihigit pa,
hinihitik ang buhay mula sa lahat ng panig!
sa iyo, nanaw at pagal, dapat ko bang ibuhos
ang mga diwa na nasa akin sumagana?
kahiman nauna nang siniyasat nitong mga maiinggiting Panginoon ng daigdig
ang alab nitong sangkatauhan ng malalim na pagtitig;
at magpakailanman na dapat ang mga pobreng taga-daigdig
makipagtalik sa kinang ng kanyang sinapupunan ng may himig.
dahil, kapag itong libog ay lumundag, nangangatal, mapangahas,
sa kaibuturan ng matamis na kislap ng kaluluwa
bakasakali nanaisin nito ang yakap ng iyong mundo,
gustuhin nitong alisin ka sa iyong luklukan, naising akayin ka pababa
naisin na higitin ang pagpailanlang ng sayaw nitong hanging palaypalay.
hinog ang mundo sa ibabaw mo ay magsisimulang yumabong.


*isang pagsasalin ng isang berso ng tula mula sa kalipunan ng mga tulang akda ni Karl Marx para kay Jenny Von Westphalen.
+ang larawan ay mula sa jupiterimage

Image by FlamingText.com



Miyerkules, Agosto 4, 2010

[salin] your feet ni Pablo Neruda

2 komento:


Kapag hindi ako makatingin sa iyong mukha,
tinitignan ko ang iyong mga paa.
Ang iyong mga paa ng pakurbang buto,
ang iyong mga paang maliliit at matigas.
Alam kong inaalalayan ka nila,
at ang iyong timbang na kay tamis
ay umaalsa sa kanila.
Ang iyong baywang, ang iyong mga suso,
ang matingkad na lila
ng iyong mga utong,
at ang mga butas ng iyong mga matang
kakalipad lamang kanina lang,
ang malapad mong prutas na bibig,
ang mapula mong buhok,
ang munting kong tore.
Ngunit mahal ko ang iyong mga paa
sa dahilang lumakad sila
sa balat ng lupa, at sa ihip
ng hangin, at sa mga katawang-tubig,
hanggang ako’y matagpuan nila.


*salin ng tulang 'your feet' ni Pablo Neruda

++ang larawan ay mula sa atheme

Image by FlamingText.com

Miyerkules, Hulyo 28, 2010

[tumula] sa paglalakad ko isang araw pa-quiapo

Walang komento:
sori
kung hindi ako makapag abot

sa nakaabang mong palad na
tila sapot

kahit singko sentimos
wala akong mahugot

sa bulsa ko't pitakang
mahihiya kahit lumot

hindi ako negosyante o pulitiko
na makakapagpatak
sa iyo ng kahit ano

aktibista ako
nagugutom din at palaboy
kagaya mo

handa akong mabuhay
upang ipaglaban ang pangarap mong mundo

ngunit handa rin akong mamatay
para sa paglayang minimithi ng kahit sino.
Image by FlamingText.com

Martes, Hulyo 27, 2010

[tumula] drap

Walang komento:
minsan nais ko na lang makinig sa musika
na inaalok ng mga awit ng ipod niya

minsan ibig ko na lamang malunod
sa usok na ibinubuga ng kanyang bibig
bawat sandaling magyoyosi siya sa aking panaginip

Image by FlamingText.com

Lunes, Hulyo 26, 2010

[tumula] kwaderno

Walang komento:


sabi mo noon
noong unang lumuha
at namugto itong mga mata

ganoon nga iyon
parang kwaderno
simple ang pabalat
at ang nilalaman ay lipos
ng mga alaalang tinaludtod
sa bawat tinta ng panulat
at kinulayan sa bawat obrang
iginuhit ng kanang kamay

maraming detalye
may mga binura
pinatungan at napilas kapagdaka


kaparang may taong huhusgahan ng lipunan
sa kung paano siya nagmahal
hindi lang sa tinatangi
kundi maging sa tinatanging bayan

at sa bawat pilas ng pahina
nitong madalas tabingang nakaraan

mahalagang malaman mo
nagmahal ka talaga

nagmahal ka
kahit paano nila ito isatitik
isalarawan o bigyan ng husga


"hindi ako namumukod tangi, natitiyak ko ito. pangkaraniwan lamang akong tao na may pangkaraniwang iniisip. at umakay ng pangkaraniwang buhay. walang bantayog na inalay para sa akin, at sa pinakamalapit na hinaharap ang ngalan ko'y malilimot. subalit sa isang banda, nagtagumpay ako kapara ng kahit sinong nabuhay ng pinakamaringal dito sa mundo. umibig ako ng buong puso at kaluluwa, at para sa akin, sa tuwi-tuwina sapat na ang ganoon." -"the notebook", nobela ni Nicolas Sparks

Image by FlamingText.com

Linggo, Hulyo 25, 2010

[tula] saludsod*

Walang komento:
paano ba maging talinghaga?
alam mo ba?

ituro mo naman sa akin
maaari ba?

ibig ko kasing magkubli doon
pansamantala

habang hinahanap ko
ang totoo sa hindi

habang inaalam ko ang
wasto sa mali

habang ninanamnam nitong
kukote
ano ang masarap sa
wastong binali

habang sinisikap kong
alisin
ang bara sa pagkatao ng marami
nakatapal
at ang duming sa pagkatao
ko nakakintal

kasi napansin ko bulag ka ata
at tila bingi
at manhid at napipipe
sa mga pangyayari

kahit marami ng bumubulagta sa
lupa
kahit marami ng dumidilig na
luha
at pawis na iniinom ng uhaw
na sikmura

kahit parami ng parami ang kumakalam
na bituka
kahit bumibilang na ng milyon ang
mangmang sa kalsada

habang silang naihalal daw
nagkakamal ng yaman araw araw
sa paraang pag-upo lamang
doon sa silid na malamig at
mataas ang bakod na nakaharang
may bantay na nagtitiyak
ligtas siya at tahimik
ang pagnanakaw sa mamamayang
nilinlang ng kanyang salitang
matamis sa pandinig

sana huwag mangyari ang sinapit
nila sa iyo o kahit sinong kapamilya
bago mo maisip na sana pala
sana pala
naging kaisa ako sa pakikibaka...

konsensya.

*ang saludsod sa salitang ilokano ay tanong.
Image by FlamingText.com

Sabado, Hulyo 24, 2010

[tumula] berso

Walang komento:
tumutula ka ba?
subukan mo na.

matalinghaga ang bawat salita
at di naman nangangailangan ng tugma ang bawat tula.

kailangan lang may puso.
at humihinga.
yaong klase ng akdang binubuhay ang masa
at ang kanyang pakikibaka...

Image by FlamingText.com

Biyernes, Hulyo 23, 2010

[tumula] trahedya

Walang komento:
susunod ako
lalamanin din ako ng balita

nakita sa ilang
tangan ay baril at duguan

pero hindi pa kamatayan
ang sa hapis ko'y mauuwi

kundi sa pagkandili ng marami pang bituin
at pagtahak sa malubak
matatarik na dahilig
at malalamok na gabi

ang tunay na trahedya
ay ang pagtakas,
hindi pagkibo,
at kawalang pakikilahok
sa paglaban ng sambayanan



Image by FlamingText.com

Huwebes, Hulyo 22, 2010

[tumula] tandang pananong

Walang komento:
namatay si ka bert na magsasaka

masipag siya.

at tanging yaman ay ang maliit nilang lupa.

pero baon sa utang ang kanyang pamilya.

kahapon,

nakita siyang naliligo sa sariling dugo

at hindi humihinga...



Image by FlamingText.com

[tumula] pintor

Walang komento:
ang pintura ay di sapat
kahit ilapat mo ito sa canvass

kung sa obra walang pulso
kung sa likha mo hindi nakikibaka
ang puso

saksak puso
laslas pulso

hindi ganito
hindi

pakikihamon
pakikipagtunggali
para sa paglayang ating mithi

ito ang layon ng bawat pintura
ito ang silbi ng bawat brotsa


Image by FlamingText.com

Miyerkules, Hulyo 14, 2010

[tumula] susunod na kabanata

Walang komento:
kagaya ng libro
kailangan kitang isara
matapos pagurin ang aking mga mata
sa pagpepyestang ikaw ay mabasa

kagaya ng panulat
kailangan kitang ihimpil
matapos lumuha ng sandamakmak
ang sandata ko sa lulukuting papel

kagaya ng makina
kailangan kong tumigil
kung hindi ay disgrasya
pareho nating aabutin

kagaya ng dahon
kailangan kong malanta
upang bigyang patlang
bagong usbong sa sanga

kagaya ng tula
hindi laging may tugma
subalit di kailanman mawawala
itinatagong talinghaga

kagaya ng ilog
may hangganan akong tinatantsa
sapagkat iba ang sapa
ang dagat at ang daloy ng luha

-"susunod na kabanata", severino hermoso

Miyerkules, Hulyo 7, 2010

[tula] love letter mula sa CS*

Walang komento:
walang pulang rosas
sa aking mga kamay
upang sa araw ng puso
sa iyo'y aking ibigay

walang matamis na tsokolate
akong maiaabot
walang lobo't regalo
akong maihahandog

at kahit itong liham
batid kong di aabot
upang iparating ang pagbati
ng mainit na pag-irog

walang pulang rosas
dito malapit sa akin
ang kaulayaw lang
sa aking tabi itong M16


at ang pouch ng magasin na kayakap
sa mahamog na gabi
habang tinatanglawan ako ng kandilang may sindi
sa aking pagsusulat nitong liham na hinahabi

walang matamis na tsokolate
akong maipapadala
at kahit dito sa liham
di mo maaasahang masilip
salitang matatamis ay nakaukit
marahil sapat nang maiparating
kahit gaano kahirap
na sa araw na ito
at mula noong madama kong
tinatangi ka
maghihintay ako sa ating
binubuong pagsinta...


-"love letter mula sa CS", maria baleriz
*CS = countryside. ito ay pinilas na bahagi.


Image by FlamingText.com

Linggo, Hulyo 4, 2010

[tumula] deborsyo ang hantungan*

2 komento:

kayong lahat
malasin ninyo ang isa sa mga masugid na nanligaw
tatlong buwan humigit kumulang

matapos nito naging katipan
masalimuot ang mga sumunod na araw
ngunit natuloy din sa inaasam na kasalan

ikinasal ang bayan
lipos ng pag-asang magbabago ang abang kalagayan
lipos ng pag-asang makakaahon na sa kahirapan
at tumungo sa pulo't gata
isang daan ang itinakda
ngunit sa ikatlong araw nangagat na ng kusa!
madugo talaga ang pulot gata

hindi na nakapagtimpi ang halimaw
nagpapalit anyo kung saan kayang dayain ang silaw

mabulaklak sadya ang namumutawi sa dila
pero may nakaumang na sima

masdan ninyo ang tagapagligtas na hinuha
may pangil na naninibasib sa dugo
isang bampirang madilaw ang anyo!

nanligaw...
sinagot...
kinasal...

abangan ninyo ang paghihiwalay!

asahan ninyo
asahan ninyo
madugo ang kahahantungan
ng deborsyo!

*tula para sa marahas na pangyayari noong ika-3 ng hunyo 2010 sa kampuhan ng mga magsasaka sa mendiola, maynila. sa murang gulang ng rehimeng US-Pnoy...
+ang larawan ay mula sa pinoyweekly


Image by FlamingText.com

Linggo, Hunyo 27, 2010

[tumula] ganito kita aalalahanin

Walang komento:


marilag ang buwan ngayong gabi
at tatahiin niya ang dalawang bagay:

ang paglisan at ang pagdating.

unti unti niyang ihahatid sa pampang
ang araw na papalayo na ang kinang
kasabay ng paghihintay na naglilibang
sa pagdaong ng bagong araw na hirang

ipapatianod na niya sa alon ng tiwasay na dagat
ang bigat ng papalayong araw
kung saan isusulat na ito ng kasaysayan
at ibibilang sa masagana nitong nakalipas

makulay ang bawat paglisan
lipos ng pandama at pagmamahal

may lila para sa pagmamahal
at may kahel para sa alab na tangan
naghuhumiyaw ang pula sa paglaban
at ang bughaw ay pilit na pumapailanlang
subalit ano nga kaya ang kulay ng paglisan?

ganito kita aalalahanin
isang bahagharing di magmamaliw sa paningin
palaruan ng kulay at damdamin
at sa aking gunam gunam nakangiti man din

sapagkat ikaw ay hindi kumukupas na alaala
at hindi nagmamaliw sa kariktang iniadya

kaya sa pagsalubong ko sa paparating na umaga
ba-ba-u-nin kita
babaunin...



*bahagi ng tulang "ganito kita aalalahanin" ni piping walang kamay
**ang larawan ay mula sa layoutsparks.com

Lunes, Hunyo 21, 2010

[tumula] sukat

Walang komento:
mahal
hindi ko alam ang lalim o taas o lapad
nitong salita
at pakiramdam
na kung tawagin ay

...pag-ibig.


subalit sa sandaling
ang lahat ay napipintong
sa paghihiwalay mauuwi
doon lamang magaganap

na ang lalim o taas o lapad
at kahulugan ng salita
at pakiramdam
na kung tawagan ay

...pag-ibig

malalaman ng lahat.

Image by FlamingText.com

[tumula] sukat

Walang komento:
mahal
hindi ko alam ang lalim o taas o lapad
nitong salita
at pakiramdam
na kung tawagin ay

...pag-ibig.


subalit sa sandaling
ang lahat ay napipintong
sa paghihiwalay mauuwi
doon lamang magaganap

na ang lalim o taas o lapad
at kahulugan ng salita
at pakiramdam
na kung tawagan ay

...pag-ibig

malalaman ng lahat.

-piping walang kamay



*ang larawan ay mula sa

Biyernes, Hunyo 11, 2010

[tumula] " "

Walang komento:
naghahanap ako ng mga batas tungkol sa lupa
at sa repormang pang agraryo na dito'y nalikha
marami na palang naisulat na aking ikinamangha
subalit hindi lahat alam ang mga batas na nagawa
pawang pagpapahirap ang hatid sa mga magsasaka
nakakainis na kahit mismo ang mga may akda
tanga sa polisiyang sila ang may katha

sa panahong nagkakagulo at may namamatay
at ang pinag-ugatan ay ang lupang kapantay ay buhay
wala silang mga mambabatas upang magbigay liwanag
at solusyunan ang problemang daangtaon na ang tatag

nitong huli pinalawig pa nila ang pananatili
upang sa kahirapan patuloy na ikulong at itali
ang mga magsasakang inaagawan nila ng pag-aari

ipinatupad ang batas na CARPER sa pilipinas

walang na ngang ibinungang maganda
sa kabuhayan ng mga mahal nating magsasaka
ang CARP na batas na mas nauna
pinatagal pa ito at kunwari kinumpuning akala mo makina

at kagaya ng pinagsibulan nitong batas
at kagaya ng pinagsibulang kalagayan
na diumano'y sisikaping solusyunan
noong una pa lamang marinig ang CARPER na pangalan
ito na ang aking hatol sa batas na pinasinayaan

bigo!

ibayong pagpapahirap muli ang daranasin
sa kamay ng mga panginoong sa yaman ay sakim
ibayong pandarahas pa ang papaypayan
nitong batas na kanilang kinatha upang sila ang payungan
sapagkat lahat naman ng inimbento nilang batas
nilikha upang lubos na tubo at yaman ang kanilang makatas

at kahit anong imbento ng polisiya ang ipampayong
o gawing pambaluti o pananggalang ninyong mga ulupong
hindi kayo sasantuhin ng mamamayang umaalma
at nakikibaka para masilayan ang umaga
kung saan malugod na lumilipad ang mga puting kalapati
at may tuka tukang sanga ng olibya

magaganap ito
maghanda kayo
nalalapit na ang sandali
kung saan mamamayan ang itatanghal na bayani
at kayong mga mapangdusta at sakim
ilulugmok sa lupang inagaw ninyo sa tunay na nagmamay-ari


-" ", piping walang kamay
Image by FlamingText.com

Lunes, Hunyo 7, 2010

[tumula] may digmaan*

1 komento:
may digmaan kahapon...
noong abala kayo sa klase
at sa mga pagsusulit nakaharap

noong nakasakay ka sa magarang sasakyan
patungo sa air-conditioned mong opisina
at silang mga dakilang magbubukid
nakayapak na uuwi
noong pauwi ka galing sa club
at kung saan sa paglalakad mo
tila tinatahi ang kalsadang tinutungtungan
at nakalatag sa iyong harapan

may digmaan kaninang umaga
habang hawak mo ang dyaryong binabasa
at sa katabing mesa ay umaaso
ang mainit na kapeng nasa paborito mong tasa

may digmaan ngayon...
habang binabasa mo ang aking tugon
sa panawagang pagsilbihin ang panulaan
para sa pagmumulat at paglaban

habang naririnig mo ang bahaw kong tinig
na sa isipan mo ay bumibigkas ng may himig
binibigkas ang tunay nating kalagayan
na ayaw nilang mga sakim ay ipaalam

may digmaan mamayang gabi...
habang nag-aayos ka ng susuutin mong pang-
party
at kausap ang iyong ka-
date at karelasyong tinatangi
gamit ang
text ng cellphone mong bagong bili

habang pasara na ang mga tindera sa palengke
na maggagayak na upang sa bahay ay makauwi
at abutan ang paborito nilang teleserye sa
TV

habang mag-aabang ng masasakyang
jeep sa kahabaan ng avenida
at may isang sumisigaw na tinig mula sa isang dalaga
na humihingi ng saklolo dahil ninakaw ang kanyang pitaka
kung saan nakalagay ang kanyang sinuweldong pera

habang nakikinig ang kapatid mo sa magara niyang
MP3
at ang bestpren mo ay abala sa paglalaro ng
PSP

may digmaan bukas...
habang maghahanda ka sa iyong pagpasok
sa paaralang ginagastusan samantalang dapat libre

habang maghahanap ka ng trabahong mapapasukan
at ang kapitbahay ninyo sangkaterba ang lalabhan

habang maghahanda ka sa iyong pagpasok
sa trabaho mong inaalipin ka ng labis labis
at ang nakikinabang lamang naman sa iyong pawis
silang mga kapitalistang sa tubo ay napakaganid

may digmaan sa makalawa...
may digmaan sa isang linggo...
sa isang buwan...
sa isang taon...

kung hindi natin makikitang
mayroon tayong partisipasyon
na dapat tugunan at gampanan

hanggang hindi natin nakikita na ito lamang ang sagot na tama
para wakasan ang kahirapan at inutil na demokrasyang kanilang inilalathala
silang ang tanging unawa ay magkamal ng kapangyarihan, tubo at ganansya

may digmaan sa darating pang mga panahon
hanggang hindi natin nakikitang mayroong digmaan
na dapat tayong lahukan at pagtagumpayan
upang mula dito ay itindig ang lipunang may katarungan!

Image by FlamingText.com

*tulang binigkas para sa pagtungo ng isang kasama sa bagong larangang pagliliyabin niya ng pakikibaka.paglaban. may ilang bahagi nang idinagdag. madalas kong gamitin ito para sa mga espontanyong pagbigkas.sana maibigan ninyo. at oo, sama sama nating isulong ang pananagumpay ng mensaheng naiisip mo matapos basahin ito. :)

Miyerkules, Mayo 19, 2010

[tumula] paggunita sa isang Ka Bel

Walang komento:

"kung ipipinta ko siya gamit ang isang salita
ito ang gagamitin kong kataga: DAKILA!"


nagpaskil sila ng pagbibigay pagkilala
upang sa kalagitnaan ay lituhin din lang ang masa
ibinandila ka ng mga nagpapanggap na makabayan
upang masabi lang na kaisa sila sa paglaban

nagsusulputan ang mga hungkag at pilantropo
tuwing gugunitain ang kaarawan at araw ng pagpanaw mo
pero hinding hindi nila kami maloloko
dahil may isang huwarang gabay kami sa iyo

hindi mag-aatubiling mangutang
lalo't gipit ang abang kalagayan
naturingan kang mambabatas sa kongreso
subalit ipinakita mong sa masang anakpawis di ka nalalayo

handang makitulog sa piling ng masa
at makikain kung ano ang nakahain sa mesa
lalahukan mo ito ng mga gintong aral mong turo
na magpapasarap pa sa kainang kamay ang pangsubo

wala man ngayon ang katawang tao mo
lalo't tuwing sasapit ang Mayo uno
sa tuwi-tuwina'y kasama ka namin:
sa bawat manininda doon sa Quiapo
sa bawat mukha ng mga taga-Tondo
sa mga kargador sa pyer at terminal ng bus
sa bawat tsuper ng dyip at bus at taksi
sa bawat batang palaboy at di makapag-aral
sa bawat matang ginugutom ng sistemang gahaman
sa bawat magsasakang nagtitiis sa kahirapan
sa bawat masang anakpawis

lagi't lagi nasa amin kang gunita
sapagkat di kailanman malilimot ang iyong ginawa
kung paanong ang dedikasyon sa trabaho
hindi mapipigil ng kahit na sino
naalala ko pa ang nakakamanghang kwento
tungkol sa pagiging huwaran mo
kahit pa naputol na ang kuryente ninyo
dahil wala talagang pera pambayad sa atraso
hindi ka naawat na tapusin ang batas na panukala
upang pagtaas ng sahod ng mga manggagawa
at kabuhayan ng mga maralita ay malikha

Ka Bel
marami pa din kaming naghahanap sa iyo
sa tuwi-tuwina
nananabik
hindi pa din makapaniwala
parang kailan lang naman
kasama ka naming nagmamartsa sa lansangan
sabay tayong umaawit sa mga pagkilos
dinadakila ang madla sa kanilang pakikipagtuos

umaawit
at muling umaawit ng pagdakila ang madla
sa kabila ng iyong pagkawala
mula ng kumilos ka para sa panlipunang paglaya.
iniukit mo na habangbuhay ang kung ano ang nararapat na tama

hindi ka nabigo
at hindi mabibigo
kikilos kami at ang sambayanan
upang bigyang kaganapan ang mga paglayang pangako


-Image by FlamingText.com(May 1, 2010)

hindi lahat ng dilaw ay tila gintong kumikinang

Walang komento:
nagtanong at nagtatanong ang mga magsasaka
nasaan na ang hustisya sa hasyenda luisita?
at maging silang nagbubungkal sa lupain
ng hasyenda looc na sa nasugbo, batangas nakahain
kaisa ng iba pang manggagawang bukid
sa pagtatanim ng hustisyang hangad na anihin

ang lupang diniligan ng mapulang dugo
at kung saan humandusay di lamang
ang labing-apat na dakilang ninuno

kay raming taon na ang matuling lumipas
nagkaroon ba ng hustisyang matatawag

hindi pangako ang ibig nilang hawakan
kundi ang katuparan ng pangarap na ipinaglaban
iyon ay ang sandaling ang lupa'y kanila na ang pakinabang
at hindi sa mga panginoong nagpapakasasa sa kanilang pinaghirapan

madasalin talaga itong mga panginoon
pero paano nila naaatim na maraming sikmurang nagugutom?
may takot sa diyos itong mga panginoon
pero bakit di masilayan sa kanilang mga mata
ang takot na may mga pinatay silang manggagawa't magsasaka

nasaan ang bayani upang maging tagapagligtas
sa nakaambang paghihingalo at pagkautas
nasaan ang bayaning ibinabandila sa telebisyon
sa pahayagan, sa radyo, at mga patalastas sa umpukan

makinang ang suot na dilaw ng hinihirang
nitong mga nasa uri ng mga naghahari-harian
tagapagsalba kung tawagin ng marami
mula sa napipintong pagkasawi daw nating mga inaapi

para lang talagang mga artistang pinuputungan ng korona
star for all season, superstar, megastar, diamond star ang kalibre at drama
ganito lang talaga kadali sa mga may kontrol sa yaman ang pera
ang ikondisyon ang isip ng mamamayang dinudusta

pati tuloy yaong mamumuno sa inaapi kailangan pang isubo
may kakaibang hipnotismo silang pinapakulo
pero hindi lahat ng nakadilaw ay bayani
at kumikinang na tila ginto

maiging suriin ng mabuti ang tinubog na ginto
subukan mong silipin upang makita mong may bahid ng dugo

Image by FlamingText.com

Lunes, Mayo 17, 2010

Dalampasigan, Nasaan ang Pag-ibig?

Walang komento:
Naglalakad ako sa may tabing dagat. Masangsang na ang amoy nito subalit matingkad ang kanyang mga ulap. At sa gabing paparating, ikukubli niya ang kanyang kariktang batbat na ng pilat at mga hinaing. At sa gabing parating, magbibihis siya ng makulay na kamiseta. Kumikinang ang ganda niya kahit walang koloreteng kasama. Sapat na ang mga ilaw upang bihisan siya ng alindog na tunay na kaiga-igaya sa mga mata. dagdag na marahil ang mahaharot na sinag na nagkukubli sa kanyang kumukupas na ganda.

Matagal kong hinanap hanap itong dalampasigan. At ang mga tao na siya na ang naging kanlungan. kasabay ng paglipas ng mga taon, patuloy kong tinatahak ang landas ng kasagutan sa matagal ng katanungang bumabagabag sa akin mula pa noon.

naaalala ko pa noong madinig ko ito. sa isang estrangherong di ko pa naaarok ang talinghagang hinahabi sa mundo. subalit kagaya ng karamihan. kagaya ng bawat nilalang. may angkin siyang lalim at natatanging kaalaman. at sa tanong na kanyang tinuran sa harap ng hinahangaang dalampasigan doon nagbago ang lahat lahat. tila huminto sandali ang aking mundo. napakunot ang aking noo. at napaisip. animo sigaw na hanggang ngayon ay umaalingawngaw pa din ang kanyang tanong sa daigdig. sa harap ng hinahangaang dalampasig.
"Nasaan ang pag-ibig?"

hindi ko alam kung problemado siya. at sinusubukan niyang bumalik sa reyalidad. sa katinuan. hindi ko alam kung anu-ano ang kanyang iniisip noon. kung magulo ang takbo ng mga bagay bagay sa kanyang utak kagaya ng sinasalamin ng kanyang larawan noon. gusgusin. nanlilimahid sa libag. marusing ang suot na damit. at ilang buwan na, sa hinuha ko, na hindi pa naliligo. hindi ko alam kung nalugi siya sa kanyang negosyo. o iniwan ng kasintahan o asawa o pamilya. hindi ko alam kung nabiktima siya ng mga taong gipit sa pinansya kung kaya't inagawan siya ng kagamitang maaaring maibenta o maisangla o pagkakaperahan upang may maipangpakain sa nagugutom na sikmura ng mga anak at asawa. hindi ko alam kung nabiktima siya ng mga manlolokong nangangakong makapagtatrabaho siya sa ibang bansa at dahil nagbaon sa pagkakautang ay naging palaboy upang takasan ang masaklap na naging kalagayan. hindi ko alam kung inagawan sila ng lupa ng isang ganid na pulitiko o hasyendero sa probinsya nila at dahil lumaban siya'y nadamay ang kanyang mga mahal sa buhay at siya na lang ang nakaligtas kaya ngayon dahil nawala na ang halos lahat lahat sa kanya ay nagpagala gala sa kalsada ng maynila. hindi ko alam kung dahil sa babang na sahod niya at dahil sa hirap ng buhay ay nagkabaon baon sa utang sa dahil sa labis na kahirapan at problemang pasan pasan pinili niya ang lansangan. hindi ko alam. hindi ko alam bakit niya nasabi iyon. ang mga katagang nasaan ang pagmamahal? pero naging makahulugan ang mga kataga niyang binitawan ng mga sandaling iyon. matalinghaga. at kahit magpahanggang ngayon natitigagal ako. may katiting ng diskriminasyon sa isip dahil di makapaniwalang masasambit iyong ng tulad niya ng mga sandaling iyon. hindi ko alam. pero malaki ang naitulong niya sa akin. at sa kabilang banda. naitanong ko din sa aking sarili.

"Nasaan nga ba ang pag-ibig?"

hanggang ngayon. tinatanong ko ito. hindi dahil sa hindi ko pa nahahanap ang aking pagsinta. hindi dahil sa lumisan na itong damdamin halos anim na taon na ang matuling naglakbay. tinatanong ko pa rin ito magpahanggang ngayon. hindi dahil sa wala ako nito ngayon sa burges na pamantayan ng pag-ibig. hindi dahil sa wala akong kahawak kamay sa paglalakad sa pook pasyalan. hindi dahil sa wala akong kahawak kamay sa mga iskinitang dinadaanan. hindi dahil sa wala akong inaalalayan na sinisinta sa paglalakad o pagsampa sa magarang kotse dahil wala ako nito pareho. hindi dahil wala akong kapalitan ng mga mensaheng "ingat ka" o "kumaen ka na ba?" o sinasabihan ng "mahal kita". hindi dahil sa mga ito. subalit tinatanong ko ito hanggang ngayon. dahil hanggang ngayon nalilito. hanggang sa sandaling ito may gulo. medyo.

hanggang ngayon bumabalik ako. doon sa dalampasigan. nagbabaka sakaling magkita kaming muli noong taong gusgusin. baka sakaling makausap ko siya at maitanong kung nahanap na ba niya nasaan ang pag-ibig? baka sakali kasing kung hindi pa niya natatagpuan ang pag-ibig na hinahanap ko rin. at sa tingin ko ng maraming iba pa, matulungan ko siya na mahanap namin. sa nagdaang mga panahon kasi, sinuri ko ang mga bagay, pangyayari, salita, pagkain, lugar, tao, damdamin, at awitin. ang mga likhang sining. baka sakaling mapagtagpi tagpi namin. o baka rin hindi. subalit anu't ano man, mainam na aming sinubukan.

"Nasaan ang pag-ibig?"

nasa sabong ginamit mo. sa usok na ibinubuga ng tambutso ng sasakyan at malalaking 'tsimniya' ng mga pabrika. sa cellphone mo. sa mensaheng "ingat" ng bawat ina sa kanyang asawa at anak. sa nagnakaw ng pitaka noong ale sa palengke. sa mga welga. sa perang binibilang ng mga may ari ng kompanya. sa malamig na kainan ng McDo sa Avenida. sa mga rally sa Mendiola. nasa mga mahihigpit na yakap na madalas kong masilayan sa magkasintahan sa isang sliblib na sulok sa luneta.

naroon sa mga silid aralan. sa mga laboratoryo. sa mga kemikal na pinaghalo halo sa isang test tube at inilagay sa isang test tube rack. naroon sa naglalakihang mga billboard sa EDSA. nakalapat sa mga katagang "ang hinahawakan mo ngayon ay ang kinabukasan ng mundo" na nakasulat sa isang urinal ng MMDA sa kahabaan ng EDSA.

"Nasaan ang pag-ibig?"

marahil naroon din sa isang pagkakataon. o marami. kung saan inaabot ng isang kamay ang bayad ng isang ale upang ipasa sa isa pang kamay. hanggang makarating sa kamay ng tsuper ng dyipni. may pag-ibig doon. marahil.
o kaya sa nasaksihan kung sunog. sa isang squatter's area sa recto. aligaga ang lahat na maapula ang apoy na unti unti ay nginangata ang mga bagay na kakayanin pa ng kanyang sikmura. may pag-ibig doon. marahil. naroon sa pagnanais nilang mapuksa ang apoy. na lalo pang lumalaki at tumutupok ng maraming bagay. naroon sa maingay na serena ng trak ng bumbero na papalakas ng papalakas habang nalalapit sa aking kinatatayuan. may pag-ibig din doon. marahil. at siguro. naroon ang pag-ibig sa mga sigawan at hiyawan. at mga kilos ng paghila sa hose ng tubig. sa pagpapasahan ng mga timba ng tubig at ihahagis ang laman sa apoy na nagpipilit pang lumamon ng mga bagay na kaya nitong pagningasin. naramdaman ko talaga nandoon ang pag-ibig. mainit kasi. naglalagablab. pati ang mga mata ng mga tao nakita ko ang alab. habang ako nasa di kalayuan. nakatunganga. matama silang pinagmamasdan. may pag-ibig din sa ganoon. marahil.

nandoon ito sa kulay itim na t-shirt ng isang dalagang maganda. na nadinig ko mula sa usapan ng dalawang binata na nakasakay ko sa dyipni. chicks daw ang tawag sa kanya. nasa katagang sexy na sinambit ni manong noong makita niya ang isang binibining naglalakad sa kalsada at tila kinulang sa tela ang suot nito't postura. may pag-ibig marahil doon. siguro. kahit katiting. ewan. nasa kulay lilang bestida ni lola. na may desenyo ng mga bulaklak at bilog na kulay dilaw at pula. may pag-ibig doon. ang ganda. nasa kulay tsokolateng sapatos ni kuya. nasa naipit na paa. nandoon sa shades ng isa kong kasama kanina sa panonood ng sine sa may mall doon sa may Ermita. naroon sa mga nagnanais ng kotse at sapatos at damit at laptop na atat na atat ng mabili. nasa mga inuman. at mga birthday party. sa mga swimming at outing upang tanggalin ang pagod ng halos buong panahong pagtatrabaho at pag-aaral. nasa mga sigarilyong nakapakete at hinihithit. nasa mga lighter na pansindi. naroon ang pag-ibig. siguro.

nandoon sa mga pawisang katawan sa pabrika. sa mga katawang madalas ay mag-overtime upang makalaki ng kita subalit ang totoo kakarampot pa din ang matatanggap mula sa mga kapitalistang ganid sa tubo. naroon sa silid na malamig sa makanyang. nasa baril na sukbit sukbit ng mamang pulis na malaki ang tiyan sa kanyang tagiliran at kung makangisi daig pa ang kontrabidang si Paquito Diaz. nasa mainit na singaw ng lupa sa katanghalian. sa alimuom na sumibol mula sa mainit na kalsadang winisikan ng tubig.

nasa mga bote ng alak na tinotoma ng mga lasenggero sa isang kanto ng iskinitang binagtas ko pauwi. naroon sa kanilang pulutang pinagsasaluhan. nasa platito ng mani nilalantakan nila bilang pulutan. natanaw ko din ang pag-ibig. doon sa labada ni nanay Violy. nasa mga hugasing plato at basong inaaway ngayon ni nanay merli. naroon ang pag-ibig. doon sa naghihimas ng manok na si tatay Ben.

"Nasaan ang pag-ibig?"

naroon sa text message na, "mahal kita behbeh koh! :) mwuahh!" at rereplyan naman ng ganito, "mas mahal kita behbeh q! mwah mwah mwah! :* " ng kasintahang ibig iparamdam ang pag-ibig kung ano. samantalang sasandali lamang silang nagkalayo. at mangingiti ka sa kaalamang ito. at maging ikaw na makakabasa nito. naroon ang pag-ibig. siguro.

Nasa bukid na binubungkal upang pagtaniman. Nandoon sa kasamang umakyat sa bundok upang itaas ang antas ng pakikibaka. upang makipamuhay sa mga magsasaka. iniwan ang rangya ng buhay sa maynila. naiwan ang pamilya doon sa lungsod. naiwan ang isang pagsintang nasa murang gulang pa lamang. isang pagsinta na tulad niya ay nakikibaka. nakikibaka subalit may lungkot sa mga mata. ang puso ay may dugong iniluluha.

naroon sa mga buhay na nawala. namatay sa sakit. o pinatay ng mga ganid. nasa mga paglaban at pag-awit. at pagtula at pagsayaw. naroon sa mga pelikulang inabangan at inaabangan. nasa mga linya nina guy at pip noong araw. nasa mga litanya di ngayon nina Dingdong at Marian. at John Lloyd kay Bea. o ni Gerald kay Kim. nasa mga pabangong nakalata. babasaging sisidlan na pagkamahal mahal ng halaga. may pag-ibig sa kanila. marahil
nasa luntiang kabundukan ng cordillera. nasa mga ugat ng puno. sa mga dahon nito't sanga. naroon sa higad na maingat kung gumapang at nanginginain ng dahon. nasa mga mariposang natatangi ang ganda. sa langit na bughaw. sa ulap na kanina ay aking natanaw. naroon sa makulay na bahaghari na gumuhit na parang pagngiti. nasa mga langay-langayan, pipit, at iba pang ibong nagliparan sa himpapawid habang ang iba'y namamahinga sa mga sanga at kawad ng kuryenteng nakabitin sa dalawang tore. naroon sa pagluha ng langit. na sinalo ng lupa at naipon ng bundok subalit hindi niya matanganan lahat kaya may ilog na tinatawag. at siyang bumiibitbit lahat ng tubig at rumaragasa. patungo sa dagat na kay lawak at matalinghaga.

nasa mga dapithapong nahahapo ako sa paglalakad kaya mauupo ako sa bangketa agad gad. habang mamalasin ko ang sandamakmak ng taong naglalakad. at oobserbahan ko ang kanilang mga galaw. ang kanilang mga mukha. ang kanilang buhok. may kalbo. may maikli. may napapanot na parang kandilang naluluoy. nandoon sa mga suot nilang damit. may magara at tingin ko'y mamahalin. nasa tatak ng kanilang suotin. may gawa ni mang karding. at ang iba may maliit na check. nakasando si ate. si lola nakasapal ang makapal na kolorete. nandoon ang pag-ibig. nasa nagtitinda ng dyaryo at kendi. nandoon sa kainan ng kwek-wek at isaw sa hintayan ng dyip sa may pedro gil. may pag-ibig doon sa mga nagkalat na basura. tansan at plastik. sa mga pinturang lumapat sa mga pader at kalsada upang bumuo ng mga mensaheng salita at obrang pinta. naroon sa mga awit ni yoyoy villame. nasa telebisyon at bentilador. na mabilis pa ata ang ikot ng mga disco ball. nasa mga ilaw na mahaharot. nandoon sa perang papel na aking napulot. nasa bente-singko na aking nadampot sa kalsadang medyo nilulumot. nasa camera ng potograper. nasa loob ng computer.


"Nasaan ang pag-ibig?"

huwag itanong kung mayroon ako nito. nasa lahat ng panahon at lugar ito. nasa bulsa mo. nasa likod ng dibdib mo. subalit hindi lamang nananahan sa bagay na nandoon at sing laki ng kamao. pumipintig. tumitibok. nasa hangin. sa lahat ng bagay na pumipintig. o sa walang buhay pero nagagamit. naroon. naroon siguro ang pag-ibig. sa palagay mo?